Yeryüzünde yaşayan insan seslerini incelediğimizde önce karşımıza kadın ve erkek sesleri olarak iki ses gurubu çıkar. Erkek sesleri kadın seslerine göre bir oktav daha kalın duyulur. Yani başka bir deyimle kadın sesleri daha incedir. Fakat bu ses gruplarını ayrı ayrı incelediğimizde de gerek erkek seslerinin gerekse kadın seslerinin kendi aralarında farklılıklar yarattıklarına tanık oluruz. İnsanlarla bırakın şarkı söylemeyi karşılıklı konuştuğumuz zaman kiminin sesi ince kiminin kalın kimininse orta kalınlıkta olduğunu duyarız. Hatta ince veya kalın sesleri yan yana getirdiğimizde bu sesler arasında bile ayrıcalıklar olduğuna tanık oluruz. Bu yazında sizlere ses gruplarını detaylı olarak anlatacağım.
İnsan seslerini incelediğinizde uluslar arası ses terimlerine göre erkek sesleri BAS-BARİTON – TENOR kadın sesleriyse ALTO-MEZZO SOPRANO ve SOPRANO olarak ayrılırlar. Ayrıca bu seslerde renk farklılıkları nedeniyle kendi aralarında tekrar guruplara ayrılırlar. Örneğin iki tane tenoru veya iki tane sopranoyu yan yana getirdiğimizde iki sesin birbirinden farklı olduğunu duyarız. Yukarıda uluslar arası terimler kullanarak yazdığım ses gruplarının Türkçe isimleriyse aynı sırayı izleyerek sırasıyla KALIN-ORTA KALINLIKTA-İNCE erkek ve kadın sesleri olarak nitelenir.Şimdi bunları teker teker inceleyelim.
BAS: En kalın erkek sesidir. Basprofond ,Basbuffo ve Yüksek bas olarak üçe ayrılır.
BAS PROFOND : Ses rengi çok koyu, güçlü ,kalın tonları kuvvetlidir.Sahnede çoğunlukla dramatik rollerde görev alırlar.
BAS BUFFO: Renk bakımından daha az zengindirler. Bas profond kadar kuvvetli değilse de ondan daha hareketlidir. Oyun operalarının ince seslerini kolayca söyleyebilirler. Hemen her zaman komik rollerde görev alırlar.
YÜKSEK BAS: Kalın sesleri diğer baslardan daha zayıftır. Buna karşı ince sesleri diğer baslara göre parlak ve rahattır. Baritona yaklaşan sınır seslerde bol ince sesi olan opera bas partilerinde başarı gösterirler.
BARİTON: Orta kalınlıktaki erkek sesidir. O da üçe ayrılır.
DRAMATİK BARİTON: Renk bakımından yüksek bası andırır. Kuvvetli ve dramatik (koyu) gücü olan bir sestir. Karakter rollerinde, kahramanlık operalarında tercih edilen bir ses grubudur.
LYİK BARİTON: Renk bakımından dramatik tenora yaklaşır. Yumuşak tizleri parlak, dramatik baritondan daha hareketli bir sestir.
LGGER BARİTON: Lyrik baritondan daha hareketli ,daha hafif daha çok tenora benzeyen bir bariton çeşididir. Daha çok( Rossini ve Dorizetti) İtalyan operalarında sık sık görev alırlar.
TENOR: Erkeklerde az rastlanıldığı için çok değerli bir ses grubudur. Eğitimi çok dikkat isteyen bir sestir. Özelliklerine göre bu ses grubu da farklılıklar oluşturur.
DRAMATİK TENOR: Kahramanlık tenoru da denilen bu sesin genişliği hemen hemen Lyik baritona bezer. Çok dayanıklılık ve kuvvet isteyen Wagner operalarının hemen bütün önemli tenor rolleri bu sesler için yazılmıştır. En iyi dramatik tenora İsveç ve Norveç ülkelerinde rastlanır.
LYRİK TENOR: Rengi daha aydınlık ve daha yumuşak olan bu tenor türü bütün İtalyan operalarının erkek başrollerini elinde tutar. İnce seslerinin parlaklığı en önemli özelliğidir.
LEGGER TENOR: Üçlü do’nun üzerindeki re’ye kadar çıkan bu hafif tenorlar, kuvvetli olmaktan çok hareketlidirler. Oratoryolarda (dini eser) eski çağ operalarında sık sık görev alırlar.
https://www.high-endrolex.com/6
BUFFO TENOR: Legger tenor karakterinde komik operalarda daha çok başarılı olan bir ses grubudur.
KADIN SESLERİ (ALTO): En kalın kadın sesidir. Çok az bulunur. Kalın sesler erkek sesine benzer. Rengi koyu ve sıcaktır. Oratoryo ve sahne kortraltosu diye ikiye ayrılır.
- Oratoryo kontraltosu: Özel olarak eski eserlerin icrasında kullanılan çok renkli ve zengin kuvvetli ağır bir sestir.
- Sahne kontraltosu: Renkli kuvvetli dramatik etkiye sahip bir sestir. Karakter seslerinde görünür.
MEZZOSOPRANO: Erkek seslerinde bariton neyse kadın seslerinde de mezzosoprano odur. Yani orta kalınlıktaki kadın sesidir. Dramatik ve Lyrik karakterleri olabilir. Birçok mezzosopranolar aynı zamanda yüksek dramatik soprano partilerini de söyleyebilirler.
SOPRANO: En ince kadın sesidir. Ses farklılıkları (nüans) nedeniyle bir çok gruplara bölünür. Soprano en doğal kadın sesi olduğu için en çok rastlanan kadın sesidir.
YÜKSEK DRAMATİK SOPRANO: Dramatik mezzoya benzeyen dayanıklı ve güçlü bir sestir. Wagner Operalarının belli başlı soprano partileri bu sesler için yazılmıştır.
GENÇ DRAMATİK SOPRANO: Yüksek dramatik sopranodan daha yumuşak bir karaktere ve daha aydınlık bir renge sahiptir. Daha hareketlidir. Hemen bütün İtalyan operalarındaki kahraman kadın tipleri bu seslere verilmiştir.
LYRİK SOPRANO: En çok bulunan soprano cinsidir. Yumuşaklığı ve tizlerinin berraklığı başlıca özellikleridir.
KOLARATUR SOPRANO: En ince sopranodur. Gırtlaklarının olağan üstü hareketliliğiyle birer ses cambazı gibidirler. Dramatik veya lyrik olurlar. Dramatik koleraturlar ,ses ustalığının yanı sıra zengin bir renk ve ses kuvvetine sahiptirler. Çok az bulunan bir ses cinsidir. Küçük koleratur seslere de koleratur-subret denir. Operetler ve oyun operalarının aranılan sesleridir.
İnsan seslerini sınıflandırırken her zaman ergenlik çağını geçirmiş; ses değişimini tamamlamış herhangi bir ses hastalığı olmayan sağlıklı sesler ön plana alınmalıdır.
Yazan : Devlet Opera ve Ses Sanatçısı
Ve Nar Sanat Şan/Ses Terapi Eğitmeni : Coşkun NEHİR