Stonehenge’deki dev kayaların kökenleri uzun zamandır bir gizemdi, ancak şimdi nereden getirildikleri ortaya çıktı.
Brighton Üniversitesi’nden David Nash ve meslektaşları, anıtın ikonik taş çemberini oluşturan ve sarsen olarak bilinen 52 büyük kayanın 50’sinin kaynağını belirlediler.
Taşların kimyasal bileşimini analiz eden ekip, bunların kökenlerini anıttan 25 kilometre uzakta, Wiltshire’daki West Woods’a kadar izlemeyi başardı.
Sarsen taşları, Stonehenge’in dış çemberini ve at nalı şeklindeki bir iç çemberi içeriyor. Bunlardan birçoğu, iki dikey taş ve tepesinde yatay bir lento şeklinde düzenlenmiş.
Stonehenge, merkezine yakın, kökenleri daha önce Galler’e kadar izlenmiş olan mavitaş olarak bilinen daha küçük kayalar da içeriyor.
Araştırmacılar, portatif X-ışını floresans spektrometrisi, esasen el tipi bir X-ışını tabancası adı verilen bir teknikle saren taşlarının kimyasını analiz ettiler. Bununla her taş için farklı pozisyonlarda beş okuma yaptılar.
Bu analizler, 50 sarsen’in alüminyum, kalsiyum ve demir içeren eser elementlerle birlikte yüzde 99’dan fazla silika içeren ortak bir kimyayı paylaştığını ortaya koydu.
Nash, “Bunlardan ikisi bizim için sürprizdi, ana kümeden farklılardı, ama aynı zamanda birbirinden de farklılardı.” diyor. Bu durum onların iki ayrı kökenleri olduğunu gösteriyordu.
Daha sonra araştırmacılar, kayanın jeokimyasal bozunmasını elde etmek için 1958’de yeniden ayağa kaldırılan çökmüş bir sarsen’den alınan bir taş parçasını analiz ettiler. Bunu, İngiltere’nin güneyindeki benzer taş alanlarını örneklemek için kullandılar.
Marlborough Downs’ta örneklenen altı gruptan biri olan West Woods’taki kayalar örneklerle eşleşti.
Nash, “Orijinal kaynak bölgesini bulacağımızı hiç beklemiyorduk.” diyor.
Sarsenlerin kökenlerini belirlemek, Stonehenge’e taşınmış olabilecekleri yollar üzerinde gelecekteki arkeolojik araştırma olasılığını artırıyor.
Diğer iki sarsenin kökenleri ise henüz tanımlanamadı.
New Scientist. 29 Temmuz 2020.
Makale: David J. Nash et al. (2020). Origins of the sarsen megaliths at Stonehenge. Science Advances.
Kaynak: Arkeofili